Manzaralar bir zeminin fizyolojik özelliklerinden daha fazlasıdır. Hem de orada yaşayan insanların kültürel değerlerinin ve geleneklerinin bir yansımasıdır. Bir manzaranın kullanılma, yönetilme ve korunma şekli, onu yaratan camianın kültürü hakkındaki bizlere oldukca şey anlatabilir.
Bu makalede, manzaralar ve kültür arasındaki ilişkiyi inceleyeceğiz. Manzaraların kültürel değerleri iyi mi yansıtabileceğini, kültürel korumayı teşvik etmek için iyi mi kullanılabileceğini ve bir yer duygusunun yaratılmasına iyi mi katkıda bulunabileceğini tartışacağız.
Ek olarak dünyanın dört bir yanından kültürel manzaralara dair birtakım örnekler sunacağız. Bu örnekler manzaraların dini inançlardan siyasal ideolojilere kadar oldukca muhtelif kültürel değerleri anlatım etmek için iyi mi kullanılabileceğini gösterecektir.
Manzaralar ve kültür arasındaki ilişkiyi anlayarak yaşadığımız ve çalıştığımız bölgeler için daha derin bir takdir kazanabiliriz. Ek olarak manzaraları kültürel korumayı teşvik etmek ve daha sürdürülebilir topluluklar yaratmak için iyi mi kullanacağımızı öğrenebiliriz.
| Kültür | Görünüm |
|---|---|
|
|
| Yer | Töre |
|
|
| Camia | Özellikler |
|
|
II. Görünüm
Görünüm, insan faaliyetleri ve naturel süreçler tarafınca şekillendirilmiş fizyolojik bir alandır. Dağlar, vadiler, nehirler, ormanlar ve metropoller şeklinde özellikler içerebilir. Manzaralar çoğu zaman muayyen kültürler ve geleneklerle ilişkilendirilir ve orada yaşayan insanların değerlerini ve inançlarını yansıtabilir.
III. Kültür
Kültür, bir öbek insanoğlunun paylaşmış olduğu inançlar, değerler ve uygulamalardır. Sanat, müzik, dil, yiyecek ve öteki yollarla anlatım edilebilir. Kültür sabit değildir, aksine devamlı olarak gelişir ve yeni koşullara ahenk sağlar.
Görünüm, kültürü şekillendirmede mühim bir rol oynayabilir. Bir zeminin fizyolojik ortamı, insanların yaşama, emek verme ve birbirleriyle etkileşim kurma biçimini etkileyebilir. Mesela, dağlık bir görünüm, insanları sıkı sıkıya bağlı bir toplum geliştirmeye teşvik edebilirken, kıyısal bir görünüm daha bağımsız ve maceracı bir ruhu besleyebilir.
Görünüm hem de kültürel kimliğin bir deposu olabilir. Birçok insan için yaşadıkları yer, kim olduklarına dair hisleriyle yakından bağlantılıdır. Görünüm bir yer ve ilinti duygusu sağlayabilir ve hem de bir esin ve yaratıcılık deposu olabilir.
Netice olarak, görünüm kültürün mühim bir parçasıdır. İnsanların yaşama, emek verme ve birbirleriyle etkileşim kurma biçimlerini etkileyebilir. Ek olarak kültürel hüviyet ve esin kaynağı da olabilir.
IV. Görünüm ve kültür arasındaki etkileşim
Görünüm ve kültür arasındaki etkileşim karmaşa ve dinamik bir süreçtir. Manzaralar kültürü muhtelif şekillerde etkileyebilir, bunlar içinde şunlar yer alır:
Kültürel uygulamalar için kaynak sağlamak. Mesela, su, kereste ve bereketli toprak şeklinde naturel kaynaklar açısından varlıklı bir görünüm, avcılık, balıkçılık ve çiftçilik şeklinde muhtelif kültürel uygulamaları destekleyebilir.
Bir yer duygusu yaratmak. Bir görünüm, kültürel aktiviteler ve gelenekler için fizyolojik bir ortam sağlayarak bir yer duygusu yaratabilir. Mesela, güzel bir vadide bulunan bir köy, sakinleri tarafınca mukaddes bir yer olarak görülebilir.
Yaratıcılığa esin vermek. Bir görünüm, sanat, müzik ve edebiyat için bir esin kaynağı sağlayarak yaratıcılığa esin verebilir. Mesela, Amerikan Batısı’nın engebeli güzelliği sayısız sanat ve edebiyat eserine esin kaynağı olmuştur.
Kültür, manzarayı birçok biçimde etkileyebilir, bunlardan bazıları şunlardır:
Kültürel ihtiyaçlara uyacak biçimde manzarayı değişiklik yapmak. Mesela, insanoğlu bir zamanlar naturel olan manzaralara yollar, metropoller ve çiftlikler inşa ettiler.
Kültürel değerleri anlatım etmek için manzarayı kullanmak. Mesela, insanoğlu kültürel değerlerini yansıtan bahçeler, parklar ve öteki görünüm özellikleri yaratmışlardır.
Manzarayı çevresel bozulmadan korumak. Mesela, insanoğlu mühim kültürel manzaraları korumak için korunan alanlar kurmuşlardır.
Görünüm ve kültür arasındaki etkileşim iki yönlü bir caddedir. Manzaralar kültürü etkileyebilir ve kültür de manzaraları etkileyebilir. Bu etkileşim devamlı olarak evrimleşmektedir ve dünyamızı bu kadar varlıklı ve muhtelif kılan şeylerden biridir.
V. Kültürel manzaraların korunmasının yararları
Kültürel manzaraları korumanın pek oldukca faydası vardır, bunlardan bazıları şunlardır:
Ekonomik faydalar: Kültürel manzaralar gezgin ve ziyaretçileri çekebilir, bu da yöresel ekonomiyi canlandırabilir.
Çevresel faydalar: Kültürel manzaralar biyolojik çeşitliliğin ve naturel kaynakların korunmasına destek olabilir.
Toplumsal faydalar: Kültürel manzaralar, camia kimliğini ve yer duygusunu geliştirebilir.
Eğitimsel yararları: Kültürel manzaralar, insanlara tarih, kültür ve etraf hakkındaki data vermek için kullanılabilir.
Içsel yararları: Kültürel manzaralar insanlara geçmişe ve doğaya bağlanma duygusu sağlayabilir.
Kültürel manzaraları koruyarak toplumlarımızın eşi olmayan mirasını koruyabilir ve gelecek nesillerin de bunlardan yararlanmasını sağlayabiliriz.
VI. Görünüm ve kültür arasındaki etkileşim
Görünüm ve kültür arasındaki etkileşim karmaşa ve oldukca yönlüdür. Bir taraftan görünüm, muayyen bir insan grubunun değerlerini, inançlarını ve geleneklerini somutlaştırabildiği için kültürün bir yansıması olarak görülebilir. Mesela, Pensilvanya’daki Amish’lerin geleneksel çiftçilik uygulamaları, bölgenin manzarasını şekillendirmiş ve tarlalar ve ahırlardan oluşan bariz bir patchwork yaratmıştır.
Öte taraftan kültür, insanların çevreleriyle etkileşim kurma biçimini etkileyebildiği için manzarayı da şekillendirebilir. Mesela, Amerikan Güneybatısı’ndaki Navajo halkı toprağa karşı derin bir hürmet duyar ve geleneksel dini uygulamaları naturel dünyayla yakından bağlantılıdır. Toprağa duyulan bu hürmet, yüzyıllardır mevcud sürdürülebilir bir çiftçilik sisteminin geliştirilmesine yol açmıştır.
Görünüm ve kültür arasındaki etkileşim iki yönlü bir yoldur ve her biri öteki üstünde derin bir etkiye haiz olabilir. Birtakım durumlarda görünüm, insanların geleneklerini ve inançlarını uygulayabilecekleri fizyolojik bir alan sağlayabildiği için kültürel korumayı teşvik etmek için kullanılabilir. Mesela, Washington, DC’deki National Mall, ABD Birleşik Devletleri’nin tarihini ve kültürünü onurlandırmak için tasarlanmış bir manzaradır.
Öteki durumlarda, kültür manzarayı şekillendirmek için kullanılabilir, şundan dolayı insanlara naturel dünyayla etkileşim kurmanın yeni ve yenilikçi yollarını yaratmaları için esin verebilir. Mesela, Japon bonsai sanatı hem güzel aynı zamanda işlevsel olan minyatür manzaralar yaratmanın bir yoludur.
Görünüm ve kültür arasındaki etkileşim karmaşa ve devamlı değişen bir etkileşimdir. Kültürler değişip evrimleştikçe görünüm da değişmiş olur. Bu etkileşim, orada yaşayan insanların değerlerini ve inançlarını yansıtan yeni ve benzersiz bölgeler devamlı olarak yaratan dinamik bir süreçtir.
VII. Kültürel görünüm örnekleri
Dünya genelinde her biri kendine has zamanı ve önemi olan birçok kültürel görünüm örneği vardır. En malum örneklerden bazıları şunlardır:
* ABD Birleşik Devletleri’ndeki UNESCO Dünya Mirası Alanı olan Büyük Kanyon, yüzyıllardır erozyonla şekillenmiş naturel bir manzaradır. Kanyon, binlerce senedir bölgede yaşayan muhtelif Amerikan Yerlisi kültürlerine ev sahipliği yapmaktadır.
* Hindistan’daki UNESCO Dünya Mirası Alanı olan Tac Mahal, İmparator Şah Cihan’ın eşi Mumtaz Mahal anısına yaptırdığı Babür döneminden kalma bir bahçe kabir kompleksidir. Tac Mahal, dünyanın en güzel yapılarından biri olarak kabul edilir ve Babür kültürünün ve mimarisinin bir sembolüdür.
* Çin’deki UNESCO Dünya Mirası Alanı olan Çin Seddi, Çin ordusu tarafınca yüzyıllar süresince inşa edilen bir takım tahkimattır. Çin Seddi, hayattaki en ikonik dönüm noktalarından biridir ve Çin kültürünün ve tarihinin bir simgesidir.
Bunlar, dünyanın dört bir yanında mevcud birçok kültürel manzaranın yalnız birkaç örneğidir. Her görünüm benzersizdir ve orada yaşamış insanların tarihini, kültürünü ve değerlerini yansıtır.
Manzaralar kültürel mirasımızın mühim bir parçasıdır. Değerlerimizi, inançlarımızı ve geleneklerimizi yansıtabilirler. Ek olarak bizlere bir yer ve ilinti duygusu da sağlayabilirler. Görünüm ve kültür arasındaki ilişkiyi anlayarak, manzaraların hayatlarımızda oynadığı görevi daha iyi takdir edebiliriz. Ek olarak bu bilgiyi daha sürdürülebilir ve dayanıklı topluluklar yaratmak için kullanabiliriz.
* Kültür nelerdir?
* Görünüm nelerdir?
* Görünüm ve kültür iyi mi etkileşime girer?
* Kültürel peyzajların korunmasının yararları nedir?
* Kültürel peyzajların korunmasında karşılaşılan zorluklar nedir?
* Kültürel manzaralara birtakım örnekler nedir?
* Bu yazının kararı nelerdir?
* Sual 1: Kültür ile peyzaj arasındaki ilişki nelerdir?
* Yanıt 1: Kültür ve görünüm birbirine sıkı sıkıya bağlı iki kavramdır. Bir zeminin fizyolojik çevresi, orada yaşayan insanların kültürel uygulamalarını ve geleneklerini etkileyebilir ve bunun tersi de geçerlidir. Mesela, bir bölgenin geleneksel mimarisi iklimden ve naturel kaynakların mevcudiyetinden etkilenebilir. Benzer biçimde, bir camianın kültürel değerleri, topraklarını kullanma ve idare etme biçimlerine yansıyabilir.
* Sual 2: Kültürel korumayı desteklemek için manzarayı iyi mi kullanabilirim?
* Yanıt 2: Kültürel korumayı desteklemek için manzarayı kullanmanın birçok yolu vardır. Bir yol, geleneksel kültürel uygulamaların gerçekleştirilebileceği korunan alanlar yaratmaktır. Bir öteki yol, kültürel değerleriyle ahenkli sürdürülebilir arazi yönetimi uygulamaları geliştirmek için yöresel topluluklarla beraber çalışmaktır.
* Sual 3: Daha sürdürülebilir bir toplum iyi mi yaratabilirim?
* Yanıt 3: Daha sürdürülebilir bir toplum yaratmanın birçok yolu vardır. Bir yol, toplulukları etraf üstündeki etkiyi en aza indirecek biçimde tasarlamak ve inşa etmektir. Bir öteki yol ise sürdürülebilir arazi yönetimi uygulamalarını teşvik etmek ve sakinleri karbon ayak izlerini azaltmaya teşvik etmektir.
0 Yorum